Diş Çürüğü Nedir?
Dişin çürümesi en sık kullanılan tanımıyla, diş en dış yüzeyindeki mine tabakasıyla birlikte dentin dokusunun ve bazen kökü kaplayan sert dokunun yıkımıyla oluşan patolojik tablodur. Genellikle besinlerin (özellikle şeker içerenler) ağzımızdaki bakteriler tarafından yıkılarak oluşan asidik ortamın biyolojik sonucudur. Ağız içinde oluşan asidik ortam, dişlerimizin dış yüzeyindeki mineralleri çözüp; dişte madde kaybı oluşturarak çürümeyi başlatmaktadır. Diş çürüğü, dişte meydana gelen hacim kaybıyla birlikte oluşan küçük boşluktur. Tedavi edilmeyen boşluk genişleyerek, şiddetli ağrıyla seyrederek gündelik hayatımızı olumsuz etkiler.
Diş Çürüğünün Aşamaları Nelerdir?
Başlangıçta dişler üzerinde nokta şeklinde farklı renklerde oluşumlar görülür. Daha sonraki aşamada ise, çürük daha belirgin hale gelerek dış yüzeyde oyuk şeklini alır. İlerleyen süreçte sert yüzey tabakasında çürüğe dönüşür. Tedavi edilmezse çürük hem genişleyip hem de derinleşerek dişin yumuşak tabakaya ulaşır. Bu aşamadan sonra çürük tabaka çok hızlı büyür. Çürük dişin köküne ulaştığında tedavi edilmezse sonuç dişin çekilmesine kadar gider.
Diş Çürükleri Neden Olur?
Dişleri çürümeye başlayanların bireyler öncelikle diş çürükleri nasıl oluşur? sorusunu sormaktadırlar. Diş çürüklerinin en bilinen nedenleri arasında düzenli ağız-diş bakımının yapılmamasıdır. Bununla birlikte şeker, karbonhidrat ve asit içeren besinlerin fazla tüketilmesiyle yatkınlık artar. Diş çürüklerinin nedenlerini şöyle sıralayabiliriz :
- Gazlı içeceklerin fazla tüketilmesi,
- Ağız ve diş bakımının ihmal edilmesi,
- Diş taşı ve tartarlar,
- Ağız kuruluğu ve reflü,
- Yeme bozukluğu hastalıkları (Anoreksiya),
- Yetersiz florür alımı.
Diş Çürüğünün Belirtileri Nelerdir?
Diş çürüğünün her bir aşamasında belirti ve riskler farklıdır. Küçük çürükler herhangi bir belirti vermezken; ilerleyen çürüklerde, dişlerde şekerli gıda alımıyla birlikte sıcak-soğuk gıdalara karşı hassasiyet gelişir. Diş çürükleri genellikle hassasiyet ve ağrı ile kendini belli ederler. Tedavi edilmediklerinde çürükler, derinleşerek diş köküne ulaşır ve diş enfeksiyonuna neden olurlar. Enfeksiyonlar da, yüksek şiddetli ağrı, ateş ve yüzde şişlik oluşmasına neden olurlar. Son aşamada ise, kanal tedavisi gerekir. Bu tedavi de yapılmazsa diş çekilir.
Çürüklerin Başlıca Belirtileri Şunlardır:
- Ağızda kötü koku veya kötü bir tat hissi
- Soğuk-sıcak hassasiyeti veya zonklama tarzında ağrı
- Özellikle sıcak, soğuk, şekerli gıdalar tüketildiğinde başlayan veya artan ağrı
- Dişin görünen yüzeyinde gözle görülen renk değişimi, leke ve boşluk oluşumu,
- Dişe baskı oluşturan çiğneme, ısırma gibi hareketlerde ağrı hissetme,
Diş Çürüğü Çeşitleri Nelerdir?
Diş çürükleri genel olarak dentin çürüğü ve mine çürüğü şeklinde ikiye ayrılır. Adı üzerinde mine çürüklerinde hasar yalnızca dişin en dış yüzeyi olan mine tabakasındadır ve hasar dentine ulaşmamıştır. Zaten dentine ulaşan boşluklara dentin çürüğü denilmektedir. Dentin çürükleri, çürümenin yüzeyine göre oklüzal çürükler, mezial-oklüzal çürükler, distal oklüzal çürükler, kole çürükleri, kök çürükleri şeklinde isimlendirilirler.
Diş çürüklerinin tedavi edilmediği durumlarda çürük derinleşerek pulpaya ulaştığında pulpa enfeksiyonu (pulpitis) olarak adlandırılır. Bu durum şiddetli ağrı ve hassasiyetle seyreder.
Diş Çürüklerinin Teşhisi Nasıl Yapılır?
Hastalar tarafından diş çürüklerinin fark edilebilmesi için dişin yüzeyinde kahverengi veya siyah renk değişimi görünmesiyle birlikte hassasiyet, ağrı ve ağız kokusu gibi belirtiler görülmelidir. Gözle görülmeyen bölümlerde (Dişin yan yüzleri veya üst azı dişleri gibi gözle görülmeyen bölümlerde oluşan çürükler ise rutin diş hekimi muayenelerinde tespit edilebilir.
Dişlerin röntgen ile yapılan görüntülemelerinde çürükler net bir şekilde görüntülenebilir. Hekim tarafından çürüğün derinliği ve hangi tabakaya kadar ulaştığı belirlendikten sonra tedavi planı belirlenir.
Derin olmayan çürüklerde çoğunlukla çürük bölgesinin tamamen temizlenmesi ve kazınmasının ardından dolgu yapılarak kavite kapatılır. Daha derin çürüklerde ise genellikle kanal tedavisine ihtiyaç duyulur. Önerilen tedavilerin bir an önce gerçekleştirilmesi, çürüğün ilerleyerek daha geniş alanları etkilemesinin önüne geçmek açısından oldukça önemlidir.
Dişe bakıldığında kahverengi veya siyah renklenmeler bulunuyorsa çürük varlığından şüphe edilir. Ardından hekim dişi muayene eder. Dişte siyah veya kahverengi renklenme olmasa bile diş içten çürümüş olabilir. Bu durumun varlığını belirlemek için ağzın genel bir röntgeni çekilmektedir. Çürük genel olarak, rutin şekilde diş hekiminin yaptığı muayenede ya da röntgenler esnasında tespit edilmektedir.
Diş Çürüğünün Tedavi Yöntemleri
Diş çürüğünü tedavi ederken farklı yöntemlere ve tekniklere başvurulabilmektedir. Hassasiyet, ağrı ya da acı gibi tüm belirtilerinizi dinledikten sonra diş hekiminiz ağız içi muayenenizi yapacak ve tam olarak nasıl bir çürük olduğunu tespit edecektir. Hekiminiz çürüğün ciddiyetine ve boyutlarına göre bir tedavi planı oluşturacaktır.
Diş Çürüğünde Dolgu Tedavisi
Diş hekiminiz öncelikle dişinizde çürüyen bölgeyi temizler. Ardından oluşan boşluğu kompozit veya amalgam ile doldurarak tedavi etmiş olur. Basit ve erken tespit edilmiş çürükler genellikle bu yöntem ile tedavi edilir.
Diş Çürüğünde Kanal Tedavisi
Çürük o kadar ilerlemiştir ki dişlerin içinde yer alan sinirlerinin olduğu odaya ulaşmıştır. Böyle durumlarda hastalar ciddi ağrılar çeker. Böyle durumlarda dişi kurtarmak amacıyla kanal tedavisine başvuracaktır. Öncelikle dişin içerisinde yer alan sinirler alınacak, ardından dişin iç kısmı sterilize edilerek temizlenecek ve enfeksiyonların tamamı ortadan kaldırıldıktan sonra dolgu malzemesi ile tüm boşluklar kapatılacaktır.
Kron Tedavisi
Kronlar, çürük nedeniyle harabiyetin çok olduğu dişlerin tedavisinde tercih edilmektedir. Diş hekimi bu gibi durumlarda dişin üzerine kişiye özel üretilen porselen yerleştirmeyi tercih edebilir, bu sayede dişin ömrü uzatılmış olur. Elbette tedaviye başlanmadan önce dişte yer alan çürüğün tamamen elimine edilmesi gerekmektedir.
Çürük Diş Nasıl Tedavi Edilir?
Dişlerdeki çürüme aslında çok büyük oranda önlenebilir bir durumdur, buna rağmen hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sıkça rastlanır.
Zamanla kişilerin ağzında bakteriler birikir. Bu bakteriler gıdalarla birleşir ve ağız içinde asitlerin oluşmasına neden olur. Ağız bakımına yeterli özeni göstermediğimiz durumlarda, diş minesi zarar görür ve en son olarak da diş çürümesi gözlemlenir. Özetleyecek olursak, ağızda biriken asitler dişin yüzeyini kaplayan sert mine tabakasını yıpratnması sonucu çürük meydana gelir ve bu çürükler dişlerde deliklerin oluşmasına sebep olur.
Özellikle karbonhidrat içeren şeker, nişaşta vs. gibi gıdaların, kola ve benzeri gazlı içeceklerin, kek, gofret, çikolata gibi yapışkan diye tanımlayabileceğimiz yiyeceklerin diş yüzeyine fazlaca ve uzun süreli teması ile meydana gelmektedir.
Diş Çürükleri Nasıl Önlenir?
Öncelikli olarak yapılması gereken, şekerli gıdaları çok tüketmemeye ve öğün aralarındaki atıştırmalıkları azaltmaya dikkat etmek olacaktır. Böylece, dişlerde biriken plaklar daha az miktarda asit üreteceklerdir.
İlaç kullandığınızda mutlaka çok su için, çünkü bazı ilaçlar yan etki olarak salgılanan tükürik miktarını azaltabilir ve bu durum, dişlerde çürük oluşması konusunda tehlikelidir.
Florür, diş yüzeyinin sağlamlaşmasına ve sertleşmesine destek olacağından, içeriğinde florür olan diş macunu ve/veya ağız yıkama suyu (gargara) kullanılması faydalıdır.
Diş hekimiz, dişlerinizi temizleyip, diş çürüğü konusunda erken teşhiste bulunabileceği için 6 ayda bir ziyaret etmeye dikkat edin.
Diş Çürüğü Nasıl Tedavi Edilir?
Diş çürüğü kendi kendine iyileşmez ve tedavi edilmezse ilerler. Bu yüzden çürükten ilk şüphelenmeye başladığınız anda mutlaka diş hekiminizi ziyaret etmeniz gerekmektedir. Hekiminiz çürüğün durumuna göre dolgu, florür veya kanal tedavilerinden bir tanesini önerecektir.
Çürük diş özüne kadar ilerlemediyse aşağıdaki şekilde tedavi edilecektir:
Dişin mine ve dentin yapıları çok serttir. Çürüğün temizlenebilmesi için bu yapıların kaldırılması gerekir. Çürük, hassas motorlu, yüksek dönme kapasiteli cihazlara takılan frez adı verilen elmas uçlu beya tungten çeliğinden yapılan özel uçlu cihazlar yardımı ile temizlenir. Dönme esnasında titreşim hissedilmez fakat kişiden kişiye değişebilen oranlarda ağrı hissedilebilir. Ağrının sebebi dentin yüzeyinin hassas yapıda olmasıdır, buna engel olmak için de lokal anestezi uygulanır.
Böylece diş dolgusu hiçbir ağrı hissetmeden tamamlanır. Diş dolgusu yapılırken, sadece çürük temizlenmekle kalmaz, çürüğün çevresinde de birtakım düzeltmeler yapılır.
Çürük tedavi edildiği durumda bile, birkaç yıl sonra tekrar enfeksiyon oluşabilir. Bunun sebebi bakterilerin diş dolgusu altında birikmesidir. Diş çürümesi yayılmaya devam edecek ve ağrıya sebep olacaktır. Bu yüzden, önceden tedavi edilmiş dahi olsa, dişiniz ağrıyorsa mutlaka diş hekiminize başvurmalısınız.
Diş Çürüğü Nasıl Geçer?
Dişler, ağız boşluğunda yer alan ve sindirime yardımcı olan kemiklerdir. Diş ve diş eti sağlığının korunabilmesi, diş çürüklerinin ve diş eti hastalıklarının önlenmesi için düzenli ağız bakımı ve hassasiyet gerekir. Ağız bakımının yetersiz olduğu durumlarda ağızda ve diş yüzeylerinde bakteri plakları oluşabilir. Bakteri plakları düzenli diş fırçalama ile sürekli temizlenmediği takdirde dişlerde asidik ortam oluşturarak diş minesinin aşınmasına ve dentin tabakasının zarar görmesine neden olur.
Dişlerin çiğneme yüzeylerinde ve ön yüzlerinde oluşan çürükler gözle görülebilir. Fakat diş aralarında, arka kısımlarda ve üst çenedeki dişlerde oluşan çürükler düzenli diş muayenesi yaptırmayan bireylerde çürüğün ilerleyerek ağrıya neden olmasına kadar fark edilemeyebilir. Bu gibi durumların önlenebilmesi ve diş çürüklerinin başlangıç aşamasında tespit edilerek tedavi edilmesi için en az altı ayda bir rutin diş hekimi muayenesinden geçilmelidir.
Diş çürükleri, dişlerin sert yüzeylerinde bulunan küçük açıklıklara veya boşluklara (kavite) dönüşmüş kalıcı hasarlardır. Bu hasara neden olan asidik ortam, ağızdaki bakterilerin şeker içeren besin artıklarından asit üretmesinden kaynaklı olarak oluşur. Bu nedenle şekerli ve asitli besinlerin sık sık tüketilmesi diş çürüklerinin oluşma olasılığını yükseltir.
Diş çürükleri, çocuklar arasında çok daha yaygın olmakla birlikte yaşın ilerlemesiyle birlikte diş çürüğüne neden olabilecek birtakım etkenler de ortaya çıkar. Yetişkinlikten yaşlılığa geçiş sürecinde diş etlerinde çekilme oluşur ve dişlerin açıkta kalan bölümleri artar.
Bununla birlikte dişlerin kök kısımları, alt kısımlarından daha yumuşak yapılı bir tabaka olan sement ile kaplıdır. Bu tabakanın asit ile aşınması ve çürüğe dönüşmesi çok daha kolaydır. Özellikle 50 yaş üzeri bireylerde ortaya çıkan diş çürüklerinin büyük bir kısmı kök çürükleridir. Ek olarak çocukluk ve gençlik döneminde florürlü diş macunlarına ulaşamamış olan yetişkin ve yaşlılarda da diş çürükleri çok daha yaygındır.
Diş Çürüklerinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diş çürüklerinin zamanında teşhis edilerek tedavi edilmesi büyük bir öneme sahiptir. Tedavi edilmeyerek ilerleyen diş çürüklerinde sürekli diş ağrısı, iltihaplanma, diş kırılması, beslenme ve çiğneme güçlüğü, kan dolaşımına ulaşarak sepsise kadar ilerleyebilen ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle diş hekimi muayeneleri ertelenmemelidir.
Diş çürüğü başlangıcı tespit edilen hastalarda çürüğün çok erken bir evrede olması halinde florür tedavisi ile diş minesi onarılabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda diş çürükleri tedavisi için en sık tercih edilen yöntem diş dolgularıdır. Oldukça kısa süren bir işlem olan dolgularda dişin çürüyen kısmı tamamen kazınarak dolgu malzemesi ile doldurulur. Daha şiddetli olgularda diş çürükleri temizleme işleminin yapılmasının ardından kalan kısma taç veya diş kronu adı verilen malzeme yerleştirilerek tedavi edilir.
Diş kronları porselen veya çelik olabilir. Çürüklerin derinleşerek sinirlere ulaşması halinde kanal tedavisi uygulanır. Bu tedavide dişte bir kanal açılır ve dişin çürümüş kısımları ile birlikte sinirler ve kan damarları çıkartılır. Enfeksiyon söz konusu ise buna yönelik müdahaleler yapılır ve ardından kalan boşluk dolgu malzemesi ile doldurulur. Çürüğün durumuna göre kanal tedavisi uygulanan dişin üzerine diş kronu da yerleştirilebilir. Tamamen çürümüş dişler için ise tek çözüm yolu dişin çekilmesi ve yerine protez yerleştirilmesidir.
Tedavi sürecinde hissedilen diş ağrılarının hafifletilmesi için hekim tarafından önerilecek olan ağrı kesicilerden yararlanılabilir. Aynı zamanda çok sıcak ve çok soğuk besinlerin tüketiminden kaçınmak ve ağız hijyenine yönelik bakımlara devam etmek de ağrılarla başa çıkmak konusunda etkilidir. Tedavi sonrasında yeni çürüklerin oluşumunu önlemek adına şekerli ve asitli besinlerin tüketiminden kaçınmak, günde en az iki kez diş fırçalamak ve bir kez diş ipi kullanmak gerekir. Ayrıca öğün aralarında yapılan atıştırmalıkların sınırlandırılması, florürlü diş macunlarının kullanılması, sağlıklı beslenmeye ve özellikle de yeterli kalsiyum alımına dikkat edilmesi diş çürüklerinin önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Eğer siz de diş çürüğüne sahip olduğunuzu düşünüyor ve diş çürükleri nasıl geçer diye merak ediyorsanız vakit kaybetmeden bir diş hekimine başvurarak muayeneden geçmeli, tedavilerinizi gerçekleştirmelisiniz. Bu sayede çürüğün ilerlemeden tedavi edilmesini sağlayarak diş kaybının önüne geçebilirsiniz. Herhangi bir çürüğünüz olmasa dahi altı ayda bir rutin diş muayenesinden geçerek olası ağız ve diş hastalıklarınızın erken evrede tespit edilmesini sağlayabilir, sağlıklı dişlere sahip olabilirsiniz.
